- TALIO
- TALIOfemin. Plinio, ex talis, quasi talis retributio: Tale enim patimur, quale fecimus. Unde Lex Talionis, Lex paris vindictae, vel similitudo vindictae, Isidor. Poena reciproci, l. 11. Cod. de exhib. reis, aut similitudo supplicii, Honor. et Theodos. Augg. l. 17. c. de Accus. Graecis Antipelargosis apud Isidor. in Gloss. melius ἀντιπήρωσις, Glossar. Philoxeni, vel ἀντιπεπονθός etc. Hoc enim naturâ et Lege institutum est, ut laedentem similis vindicta sequatur, Isidor. l. 5. c. 27. Apud Romanos in usu fuit, in criminibus cuiuscumque conditionis vindicandis: inprimis vero in praevaricationibus, uti docet Franc. Polletus, Histor. Fori Rom. l. 4. c. 3. quod ipsum loquitur Paulus ICtus, l. 6. ff. de praevaric. l. fin. C. de Accus. Sed multo magis in calumnia, ut apud eundem Polletum videre est, l. 4. c. 5. Imo in atroci quoque iniuriâ valuit, ut ex XII. Tabb. fragmentis liquet, apud A. Gellium, l. 20. c. 1. Si. membrum. rapserit. e. pacto. Talio. esto. Cui simile quid ex Catone Orig. l. 5. adducit Priscianus de Gramm. l. 6. Si quis membrum rupit, aut os fregit, Talione proximus agnatus ulciscitur. Festus sic legit, Si. membrum. ruperit. ni. cum. eo. pacit. Talio. esto. De cuius iniquitate Favorinum, aequitate Caecilium, egregie disputantes, vide apud Gellium, locô cit. Eiusdem poenae usus apud alias quoque plerasque Gentes receptus est. Et quidem de Graecis ac praesertim axonibus Solonis, vide Diog. Laertinum, l. 1. de Indis, Strabonem, l. 15. de aliis alios. Ipsi Rhadamantho placuisse, tradit Aristoteles, Ethicorum l. 5. c. 5. Rhadamanthaeum hinc ius vocans,q vod tamen ipse non omni ex parte probat. De Populo sancto, a quo fons Constitutionis huius, in natura ipsa fundatae omnino repetendus est, ita legimus Levitici, c. 24. v. 19. 20. Quod si quis intulerit corporis vitium proximo suo, quemadmodum fecit, sic fiat et. Fractura, pro fractura, oculus pro oculo, dens pro dente: prout intulerit corporis vitium homini, ita infertor ei etc. Vide quoque Deuteron. c. 19. v. 21. Ubi, quum duplex Talio sit, TTalio identitatis seu Pyrthagorica, quâ secundum literam Legis, idem omnino, quod quis fecit, patitur; et Talio similitudinis, seu Analogica, cum certa et proportionata pecuniae summâ, seu mulctâ, damnum illatum pensatur: Hebraei posteriorem intellectam volunt, et oculum pro oculo, interpretantur pretium oculi, Targum Ionathanis et Rabbi Salomon, ad Deuteron. loc. cit. Non enim semper Talionem identitatis possibilem esse, variis casus evincunt; ut cum caecusvidenti oculum offodit, aut edentulus alteti excutit dentes: et atrocior quandoque poena foret delicto, ut si unoculus alteri binos habenti oculos alterutrum eruat. Proin in mutilationibus corporis, Hebraei doctores quintuplicem rependendam esse mulctam, statuerunt, pro damno, pro laesione, pro dolore, pro medicina et confusion. Vide Munsterum, in Exod. c. 21. Apud Romanos quoque, Reum habuisse facultatem paciscendi, neque necesse fuisse pati Talionem, nisi eam elegisset, discimus ex Gellio, l. 11. c. 1. l. 16. c. 10. Apud quos cur Legem hanc placuerit tolli, ut et plura hanc in rem, vide apud Thomam Dempsterum, Paralipom. in Rosinum passim, inprimis l. 9. c. 17. De impendiis vero, Legem vide Exodi c. 21. v. 19. et pecuniaria multa, quae ultra ea exigi solebat, Constantin. c. 8. §. 1. apud Hug. Grotium, de Iure Belli et Pacis, l. 2. c. 20. Reciproca poena porro dicitur Talio, in l. 3. Cod. Theodos. de Exhib. reis etc. ἀμοιβαϊα ἀνακλήρωσις, apud Dionys.Eccl. Hierarch. Vicarium poenae genus, apud Valerianum, de Bono discipl. uti docet in Glossar. Car. du Fresne, hanc in rem varios Auctores laudans, Iac. inprimis Godofredum, ad l. 7. God. Th. Accus.
Hofmann J. Lexicon universale. 1698.